Borsada “muhasebe” zamanı
Türkiye tarihinde ikinci kez enflasyon muhasebesini uygulamaya hazırlanıyor. Gelir kaybı endişesi nedeniyle tekrar ertelenmemesi durumunda 2023 yılsonu mali tabloları enflasyon muhasebesine göre hazırlanabilir.
Mehmet Şimşek’in yabancı yatırımcılara geleceğini söylediği enflasyon muhasebesinden Borsa İstanbul’daki hangi hisseler daha fazla etkilenebilir? Hangi hisse senetleri fayda sağlayacak veya zarar görecek?
Borsada yılın son çeyreğiyle birlikte şirketler mali tablolarında önemli değişikliklere yol açabilecek bir döneme girdi. Yeni bir erteleme yapılmadığı takdirde 31 Aralık 2023 tarihli bilançolarda enflasyon muhasebesi uygulanacaktır. Türkiye’de enflasyon muhasebesi kuralları fiilen 2021 yılında oluşmuştur. Ancak o dönemde ekonomi yönetimi enflasyon muhasebesi uygulamasını ertelemiştir. 2023 yılı sonuna kadar iş dünyasından gelen talepleri de dikkate alarak planlıyoruz. Bu noktada Ankara’da enflasyon muhasebesi ile ilgili çalışmaların perde arkasında yürütüldüğü ve bu sefer erteleme olmayacağı söyleniyor.
Enflasyon muhasebesi nedir?
Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde paranın satın alma gücünün değişmesi nedeniyle bilançonun nakit dışı kalemleri gerçek değerlerini yansıtmamaktadır. Sabit kıymetler ve hisse senetleri gibi kalemler, elde edilme değerleri ile bilançoya dahil edilir ve sonraki dönemlerde bu değer ile bilançoya dahil edilir. Ancak yüksek enflasyon nedeniyle bu kalemlerin bugünkü değeri artmış olup, bilançodaki değer gerçeği yansıtmamaktadır. Bu durum bilançoların şirketlerin gerçek durumunu göstermemesine yol açmaktadır. Enflasyon muhasebesi ile bu kalemler gerçek değerlerine getirilerek şirketin durumunun daha doğru görülmesi sağlanır.
Enflasyon muhasebesinin hangi koşullar altında uygulanacağı Vergi Kanunu’nun mükerrer 298. maddesinde yer almaktadır. Buna göre ÜFE artışının son üç yılda yüzde 100’ü, cari yılda ise yüzde 10’u aşması durumunda enflasyon muhasebesi uygulanması gerekiyor. Türkiye’de bu koşullar Aralık 2021’de sağlandı. Ancak kanuna eklenen bir unsurla enflasyon muhasebesi iki yıl ertelendi ve 31 Aralık 2023 tarihli mali tablolarda da uygulanmasına karar verildi. kuralların belirlenip belirlenmediğine bakılmaksızın 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla bilançolar. Kanuna göre enflasyon muhasebesi uygulamaya konulduktan sonra iki şarttan biri sağlanıncaya kadar devam edecek. Ağustos 2023 itibarıyla baktığımızda son üç yıllık ÜFE artışı yüzde 430, yıllık ÜFE artışı ise yüzde 49,41. Bu, enflasyon muhasebesinin 2024 yılında da uygulanması gerektiği anlamına geliyor. Hatta ÜFE artışı tek haneli rakamlara düşene kadar da bu durumun devam edeceği söylenebilir. Buraya önemli bir not eklemek gerekiyor. İşlevsel para birimi Türk Lirası dışında başka bir para birimi olan, yani muhasebe kayıtlarını dolar, euro gibi diğer para birimlerinde tutan şirketler enflasyon muhasebesi kapsamında olmayacaktır.
İş dünyası enflasyon muhasebesi istiyor
Enflasyonun şirketler üzerindeki en büyük olumsuz etkisi kâr rakamlarının olduğundan yüksek görünmesi ve bunun sonucunda yüksek vergi ödemeleridir. Olmayan karlar üzerinden vergi ödedikleri için şirketlerin işletme sermayesi ve özsermayesi zamanla aşınmaya başlar. Bu da finansman ihtiyacının daha da artmasına neden oluyor.
Bu nedenle sanayiciler artık enflasyon muhasebesinin uygulanmasının kural olduğu görüşündedir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Kasım 2022’de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Enflasyon muhasebesi şirketlerimiz için zorunlu bir ihtiyaç haline geldi. “İş dünyası olarak bu konuda gerekli adımların atılmasını bekliyoruz” dedi. Rifat Hisarcıklıoğlu daha sonra birçok ticaret ve sanayi odası liderinden destek aldı. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İbrahim Burkay, odanın eylül ayındaki meclis toplantısında yaptığı konuşmada, yüksek enflasyonun şirketlerin bilançolarında önemli değişikliklere neden olduğunu belirterek, “Enflasyon muhasebesi artık tüm işletmelerimiz için zorunlu bir ihtiyaç haline geldi. işletmeler.” İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, enflasyon muhasebesinin gerekli olduğunu söylese de uygulamanın hayata geçmesi konusunda pek umutlu değil. İSO’nun 500 büyük sanayi kuruluşunu açıkladığı toplantıda BloombergHT’ye konuşan Bahçıvan, “Enflasyonun bu kadar yüksek olması bunun (enflasyon muhasebesinin) gerekliliğini ortaya koyuyor. Ancak bu konuda kamuoyunda bir direnç var. “Şu anda enflasyon muhasebesine girme konusunda hassaslar” dedi. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, enflasyon muhasebesinin uygulanmayacağı endişesinde yalnız değil. TFG İstanbul Menkul Değerler Genel Müdürü Mete Yüksel, Bloomberg Businessweek Türkiye’ye verdiği röportajda enflasyon muhasebesi ile kârların azalacağını, bunun da Kurumlar Vergisi’nde kayıp yaratacağına dikkat çekti. Enflasyon muhasebesi konusunda somut bir açıklama göremediğini belirten Mete Yüksel, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bulunduğumuz durumda, bütçenin desteklenmesi gereken bu ortamda enflasyona vergi koymakta zorlanıyorum. -düzeltilmiş mali tablolar. Bu büyük bir fedakarlık gerektirir. “Bunun şu anda yapılması istenip istenmediğinden emin değilim.”
Öte yandan enflasyon muhasebesinin bu sefer ertelenmeyeceğini, uygulamaya geçeceğini düşünenler de var. EY Türkiye Vergi Dairesi Ortağı Abdulkadir Kahraman, birçok departmanın enflasyonun olumsuz etkilerini yaşadığını söyledi. “Şirketler elde etmedikleri karlar üzerinden vergi ödüyorlar. Bu durum işletme sermayesinin azalmasına neden olur. “Aslında firma hayali olarak para kazanmış gibi görünüyor ama o para yok” diyen Kahraman, bu durumu bir örnekle şöyle açıklıyor: “100 adet mal alıp satan bir firma, üretimini belki 80’e düşürüyor, Belki hayali kârların vergilendirilmesi ve işletme sermayesinin azalması nedeniyle 60. Belki böyle devam ederse 40’a düşer…” Bunun üretimi ve ticareti olumsuz etkilediğini belirten Abdulkadir Kahraman, enflasyon muhasebesinin, bu sebeple ertelenmemelidir.
Enflasyon muhasebesinden kimler daha fazla etkilenecek?
Enflasyon muhasebesinde düzeltmeye tabi tutulacak nakit dışı değerler çoğunlukla bilançonun duran varlık ve özsermaye kalemlerinde bulunmaktadır. Bunların dışında hisse senetleri kalemi de enflasyon düzeltmesinden etkilenecek önemli kalemler arasında yer alıyor. Enflasyon düzeltmesi sonucunda ortaya çıkacak kar ve zarar rakamlarının kağıt üzerinde kalacağını baştan belirtmekte fayda var. Enflasyonun birikimli etkilerinin uzun yıllar görüleceği 31 Aralık 2023 tarihli bilançoda enflasyon düzeltmesi nedeniyle oluşacak kar veya zarar, Vergi Usul Kanunu’na tabi olmayacak. Yani ortaya çıkan kardan herhangi bir vergi alınmayacak ve zarar geçmiş yıl zararı sayılmayacaktır.
Şirketlerin bilanço yapıları enflasyon muhasebesinden nasıl etkileneceklerini belirlemektedir. Faaliyetlerini çoğunlukla özsermayeyle finanse eden, yani özsermayesi yüksek olan şirketler, enflasyon düzeltmesinden zarar görecek. Tam tersine faaliyetlerini borçla finanse eden yani özsermayesi düşük olan şirketler enflasyon muhasebesinden yararlanacaktır. Yapı Kredi Yatırım Hisse Senedi Araştırma Bölüm Müdürü Görkem Göker, Haziran 2022’de hazırladığı raporda, bilançolarında gayrinakdi varlıkları yükümlülüklerinden fazla olan şirketlerin, enflasyon muhasebesi düzeltmesi sonrasında mali tablolarında mali kâr elde etmelerinin beklendiğini belirtiyor. Görkem Göker’in enflasyon muhasebesini değerlendirirken altını çizdiği iki uyarı var. Bunlardan ilki enflasyon muhasebesinin etkisinin her şirket özelinde değerlendirilebilmesidir. Ayrıca şirketlerin varlıklarının iktisap tarihlerini dışarıdan birinin bilmesi mümkün olmadığından, beklenen etki konusunda net bir değerlendirme yapılamamakta ve sadece genel ifadeler kullanılabilmektedir. İkinci uyarı ise enflasyon düzeltmesinin sonuçta muhasebe uygulamasında bir değişiklik olduğudur. Dolayısıyla bu uygulama şirketin cirosunu ve fiili kâr veya zararını ortadan kaldırmayacak, yalnızca enflasyonun etkilerinin ayrıştırılmasına ve şirketlerin gerçek kârına yaklaşmasına yardımcı olacaktır. Göker, tek endekse bağlı kalınarak yapılan düzeltmenin tüm şirketler için aynı aktif sonuçları vermeyeceğini, bu nedenle enflasyon muhasebesinin şirketlerin gerçek karlılığını enflasyona göre düzeltilmiş olarak görme çabası olduğunun altını çiziyor.
Türkiye’de Bloomberg Businessweek’ten bir haber daha!
Dünyanın en saygın ekonomi dergilerinden Bloomberg Businessweek, Bloomberg HT grubunun hazırladığı içeriğiyle artık Türkiye’de! Bloomberg Businessweek Türkiye, Türkiye’de ve küresel piyasalarda olup biten her şeyin, hisse senetlerinden para politikalarına kadar başka hiçbir yerde bulamayacağınız analiz ve içeriklerin, iş dünyasıyla özel röportajların yer aldığı e-dergi formatı ve yenilenen içeriğiyle yayında. temsilciler! 7 gün boyunca ücretsiz abone olarak tüm içeriklere erişmek için Buraya tıklayın.
